Հերոսի կեղծ պապիկով հանրահավաքի ու կեղծ քահանայով պատարագի միջև առանձնապես մեծ տարբերություն չկա, ու նման թամաշաները վաղուց արդեն չպիտի զարմացնեին մեր հասարակությանը։ Ի վերջո կեղծիքն այս իշխանությունների հիմնական զենքն է ու վերարտադրման կարևորագույն գործիքը՝ կեղծ ընդդիմության միջոցով, կեղծ այլընտրանքի միջոցով (իբր՝ առաջիկա ընտրություններում ժողովուրդն ընտրություն է կատարելու խաղաղության և պատերազմի միջև), կեղծ (բյուջեից վճարվող մի քանի հազար վարձու ֆեյքերով ձևավորվող) հանրային կարծիքի միջոցով, և այլն։
Բայց պրոբլեմն այն է, որ Նիկոլ Փաշինյանը, հնարավոր ամեն ինչ կեղծելով, տարիներ շարունակ հիվանդագին մոլեռանդությամբ քարոզում է, թե Հայաստանում իրենից բացի ամեն ինչ կեղծ է։ Սա կոչվում է «հոպոպի սինդրոմ»․ հոպոպից ծանր հոտ է գալիս, բայց նրան թվում է, թե ոչ թե ինքն է հոտած, այլ շրջապատի ամեն ինչը։ Եվ նա, բնականաբար, առաջին հերթին կեղծ է հռչակում այն ամենը, ինչը կարևոր է մեզ համար և նյարդայնացնում է մեր թշնամիներին։
Օրինակ՝ անցյալը։ Ըստ նրա՝ Գառնիի տաճարը «հռոմեական հավաբուն» է, Քարահունջի Զորաց քարերը՝ «ռագատկի քարերի կույտ», Ցեղասպանությունը դեռ պետք է վերլուծել (ու հասկանալ, թե իսկապե՞ս թուրքերն էին մեղավոր, իսկ գուցե նրանք ճի՞շտ են վարվել), ղարաբաղյան շարժումը մեր ինքնիշխանության դեմ էր, մեր հայրենասիրությունը կեղծ էր, որովհետև ռուսական ԿԳԲ-ի Ագիտպրոպն էր հորինել, և այլն։
Նույնը վերաբերում է նաև ինստիտուտներին։ Օրինակ՝ Եկեղեցին ներկայացվում է որպես անառակության ու պղծության որջ, բանակը՝ որպես կոռումպացված հաստավիզ գեներալների ու համատարած դասալքության պատրաստ զինվորների ինչ-որ խառնամբոխ, մտավորականությունը՝ որպես իշխանություններից օրվա հաց մուրացող անսկզբունք պնակալեզների համքարություն, դատաիրավական համակարգը՝ որպես «պատերի տակ վնգստացողների» անողնաշար խավ, և այսպես շարունակ։ Բանն այնտեղ է հասել, որ Նիկոլն անգամ հայկական կոնյակն է կեղծիք հռչակում։
Եթե ի մի բերենք այս ամենը, ովքե՞ր են հայաստանցիներն ու ընդհանրապես հայերն՝ ըստ Նիկոլ Փաշինյանի։ Փաստորեն ըստ նրա՝ մենք կեղծ ժողովուրդ ենք, որովհետև կեղծել ենք մեր պատմությունը, մեր անցյալը, մենք կեղծ քրիստոնյաներ ենք, որովհետև մեր եկեղեցին պղծության ու անառակության որջ է, մենք վախկոտ դասալիքներ ենք, մենք «շուստրի ագրեսորներ» ենք, որովհետև անընդհատ ձևացրել ենք, թե իբր մեզ կոտորում են, ու միշտ փորձել ենք այլոց օգնությամբ մեր հարևաններից տարածքներ խլել, մենք ազգովի փողի համար ամեն ինչի պատրաստ հացկատակներ ենք, մենք ազգային խորհրդանիշներ ու անգամ կոնյակ կեղծող խարդախներ ենք, և այլն։ Ու միակ բանը, որ, ըստ Նիկոլի, պիտի անենք բոլոր այս կեղծիքներից հրաժարվելուց հետո, հարկեր վճարելն է, որովհետև իսկսկան հերոսը հարկատուն է, մյուսները կեղծ են։
Հիմա պատկերացրեք, թե ինչ կլիներ, եթե որևէ թշնամի երկիր գրավեր Հայաստանը և ձևավորեր օկուպացիոն ռեժիմ։ Ճիշտ և ճիշտ նույն քարոզչությունը կիրականացներ․ ձեր պատմությունը կեղծ է, ձեր հավատքը կեղծ է, դուք վախկոտ, փսլնքոտ, թույլ, նվնվան, փողի մեռած անարժանապատիվ խալխ եք, դուք միշտ նենգաբար փորձել եք վատություն անել ձեր բոլոր հարևաններին, եթե հնարավորություն եք ունեցել՝ ձեզ ֆաշիստների պես եք պահել, ու հիմա, եթե ուզում եք ողջ մնալ, «ձեզանից հասնում է» միայն ժամանակին վճարել հարկերը։
Հիմա հարց՝ իրականում հայ ժողովո՞ւրդն է կեղծ, թե՞ այն պնդումը, որ Նիկոլ Փաշինյանն առաջնորդվում է Հայաստանի շահերով։
Մարկ Նշանյան